Dziedzictwo

Jaki jest mój sposób patrzenia na obiekty z przeszłości?

What is my way of looking at objects from the past.

Patrzę na nie poprzez wartości, wiedzę i atmosferę.

I look at them through values, knowledge and atmosphere.

W niniejszym tekście pragnę przybliżyć wartość najbardziej demokratyczną i chyba najmniej uświadamianą. Choć zapewne nie raz doświadczaną przez każdego.

I this tekst I would like to characterize the most democratic and probably the least conscious value. Although probably not once experienced by everyone.

A mianowicie, wartości dawności, czy też wartości wieku, która w specjalistycznej literaturze polskiej nazywana jest wartością starożytniczą.

Namely, the mere age-value, which in specialist Polish literature is called the value of antiquity.

O wartości tej pisał przeszło sto lat temu austriacki historyk sztuki Alois Riegl (1858-1905), nazywając ją w języku niemieckim „der Alterswert”.

Alois Riegl (1858-1905), an Austrian art historian, wrote about it over a hundred years ago, calling it „Alterswert” in German.

Wartość dawności odwołuje się wyłącznie do faktu, że obiekt pochodzi z przeszłości i tylko ze względu na to, jak wskazał Riegl, wzbudza w człowieku nastrojowe wrażenie, prowokujące „wyobrażenie o cyklicznym przebiegu powstawania i przemijania, wyłaniania się tego, co poszczególne z tego, co ogólne oraz jego stopniowego, z natury koniecznego, powtórnego rozpłynięcia się w tym, co ogólne”.

The age-value refers only to the fact that an object comes from the past and only because of that, as Riegl pointed out, it creates a moody impression, provoking "the idea of a cyclical course of creation and passing, the emergence of what is individual from what is general and its gradual, inherently necessary, dissolution in the general."

Jest to wartość, która natychmiast manifestuje się w człowieku jako odczucie nawet bez wiedzy o obiekcie.

It is a value that is immediately made manifest in a person as a feeling, even without knowing about the object.

W tej wartości A. Riegl upatrywał demokratycznego podłoża cenienia przez ludzi artefaktów przeszłości jako cząstki własnego człowieczego bytu – bytu człowieka i natury.

A. Riegl saw this value as a democratic ground for the people's appreciation for artifacts of the past as part of their own human existence – the one of humans and nature.

Wartość dawności wskazuje, że wielka wspólnota ludzka, której część stanowimy my sami, istniała i tworzyła na długo przed nami.

The age-value indicates that the great human community, which we ourselves are part of, was existing and creating long before us.

Myślę, że to jest piękna wartość. Daje nam wiele, a nic od nas nie chce.

I think this value is beautiful. It gives us a lot, and it wants nothing from us.

   Katarzyna Obłąkowska